کریپتو

بهترین دستگاه‌های استخراج بیت کوین در سال ۲۰۲۲

افزایش مقبولیت بیت کوین و سودآوری استخراج این ارز دیجیتال باعث شده است صنعت استخراج بیت کوین روزبه‌روز بزرگتر شود و همان‌ طور که احتمالاً می‌دانید، برای استخراج بیت کوین دیگر نمی‌‌شود از کامپیوترهای خانگی استفاده کرد و به دستگاه‌های مخصوصی با عنوان ای‌سیک (ASIC) نیاز داریم. از طرف دیگر، با توجه به رقابتی‌بودن فرایند استخراج و سخت‌ترشدن ماینینگ، معمولاً در بازه‌های زمانی چندماهه دستگاه‌های جدید و کارآمدتر به بازار عرضه می‌شوند و آرام‌آرام دستگاه‌های قدیمی‌تر را از دور خارج می‌کنند.

بهترین دستگاه استخراج بیت کوین در حال حاضر کدام مدل است و پس از آن چه مدل‌های دیگری وجود دارد؟ معیارهای مهم در سودآوری یک دستگاه استخراج کدام‌ها هستند؟ پاسخ تمام این سوالات را در این مقاله می‌خوانید.

در این راهنما پس از بررسی بهترین دستگاه استخراج بیت کوین جهان، ابتدا کمی درباره معیارهای سودآوری یک دستگاه استخراج توضیح می‌دهیم و سپس بهترین دستگاه‌های استخراج بیت کوین در سال ۲۰۲۲ را معرفی می‌کنیم.

همچنین بخوانید: آموزش استخراج بیت کوین

بهترین دستگاه استخراج بیت کوین چیست؟

با توجه به بررسی‌ها و پرس‌وجوی ارزدیجیتال از ماینرهای حرفه‌ای، در زمان به‌روزرسانی این مقاله (شهریور ۱۴۰۰)، در میان فعالان این صنعت، دستگاه «Bitmain Antminer S۱۹ Pro» به‌عنوان بهترین دستگاه استخراج بیت کوین شناخته می‌شود که در ادامه درباره آن بیشتر می‌خوانید.

البته اگر از ابعاد کلی‌تری به موضوع نگاه کنیم، بهترین‌بودنِ یک دستگاه ماینینگ مسئله‌ای کاملاً نسبی است و شاید در بعضی از مناطق و شرایط، دستگاه‌هایی مورداستفاده قرار بگیرند که در مناطق و شرایط دیگر سودآوری نداشته باشند.

طبق یک قاعده کلی می‌توان گفت برای هرکس بهترین دستگاه استخراج دستگاهی است که علاوه بر داشتن طول عمر بالا، بازگشت سرمایه سریع‌تری داشته باشد. زمان بازگشت سرمایه به‌ مدت زمانی که گفته می‌شود که پول خرید دستگاه و هزینه‌های جانبی آن برمی‌گردد.

بر اساس قاعده بالا، بهترین و جدیدترین دستگاه استخراج، همیشه محبوب‌ترین نیست. به‌عنوان مثال، اگرچه دستگاه Bitmain Antminer S۱۹ Pro در زمان نگارش این مقاله از نظر بیشتر ماینرها بهترین دستگاه استخراج بیت کوین در بازار است؛ اما ممکن است در جایی که برق ارزان باشد، همچنان بسیاری از فارم‌های بزرگ از دستگاه قدیمی S۹J و مدل‌های دیگر استفاده کنند.

همچنین بخوانید: قیمت انواع دستگاه ماینر در بازار ایران

به‌طور کلی مهمترین عواملی که بر سودآوری و بازگشت سرمایه یک دستگاه تأثیر می‌گذارند، عبارت‌اند از:

  • قدرت دستگاه (هش ریت/نرخ هش): مقدار قدرت پردازش دستگاه برای تولید هش که هر چقدر بالاتر باشد، مقدار بیت کوین‌های استخراج‌شده بالاتر می‌رود. مثال: قدرت دستگاه Antminer S۱۹ Pro حدود ۱۱۰ تراهش بر ثانیه (110TH/S) است.
  • مصرف برق دستگاه: مقدار برق مصرفی دستگاه استخراج بر حسب وات که هر چقدر بالاتر باشد، هزینه برق بیشتری را بر دوش ماینر می‌گذارد. مثال: مصرف برق دستگاه Antminer S۱۹ Pro حدود ۳۲۵۰ وات (3250W) است.
  • قیمت دستگاه: میزان پولی که برای خرید دستگاه استخراج پرداخت می‌شود که هر چقدر بیشتر باشد، ماینر باید مدت بیشتری فعالیت کند تا سرمایه خرید برگردد و بنابراین زمان بازگشت سرمایه افزایش می‌یابد.

به‌جز موارد فوق، عوامل زیاد دیگری مثل قیمت بیت کوین، تعرفه برق و سختی شبکه بیت کوین در بازگشت سرمایه تأثیرگذار هستند؛ اما سه مورد بالا فقط مربوط به دستگاه بودند.

۸ دستگاه‌ استخراج بیت کوین برتر در سال ۲۰۲۲

در ادامه با هشت دستگاه برتر برای استخراج بیت کوین آشنا می‌شوید. این دستگاه‌ها تا اواسط سال ۲۰۲۲ در میان ماینرها بیشترین کارآمدی ممکن را دارند. در حقیقت برای تهیه فهرست زیر عواملی مانند بهره‌وری انرژی، قیمت، اندازه، وزن و مقبولیت در میان مصرف‌کنندگان لحاظ شده است.

دوباره تأکید می‌کنیم که برای انجام فعالیت استخراج هرکس باید با توجه به منطقه فعالیت و شرایط خود دستگاه تهیه کند و ممکن است استفاده از برخی دستگاه‌های قدیمی برای یک نفر منطقی‌تر باشد. همچنین‌ به این نکته توجه داشته باشید که بالاتربودنِ قدرت‌ دستگاه به‌معنای بهتر بودن دستگاه نیست. به یاد داشته باشید عواملی مانند مصرف برق، طول عمر، وزن، صدا و اندازه می‌توانند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در سودآوری ماینینگ تأثیرگذار باشند.

تاریخ به‌روزرسانی: بهمن ۱۴۰۰

۱. بیت‌مین انت‌ماینر اس ۱۹ پرو (Bitmain Antminer S۱۹ Pro)

اس ۱۹ پرو
سازنده بیت مین
مدل و قدرت انت‌ماینر اس ۱۹ پرو – ۱۱۰ تراهش
تاریخ عرضه می ۲۰۲۰
اندازه ۱۹۵x۲۹۰x۳۷۰ میلی‌متر
وزن ۱۵ کیلوگرم
صدا ۸۱ دسیبل
تعداد فن ۴
مصرف برق ۳۲۵۰W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۵۰ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۲۹.۵

انت‌ماینرهای سری ۱۹ در حال حاضر پرچم‌دار محصولات شرکت بیت‌مین هستند و بیت‌مین هم بزرگترین تولیدکننده دستگاه‌های استخراج است.

انت‌ماینر اس ۱۹ پرو که در میان تمام دستگاه‌های ماینر موجود در بازار بهترین عملکرد و بهترین زمان بازگشت سرمایه را دارد، در می ۲۰۲۰ (اردیبهشت ۹۹) به بازار عرضه شد.

اس ۱۹ پرو با قدرت ۱۱۰ تراهش بر ثانیه و مصرف برق ۳۲۵۰ وات، از نظر بهره‌وری انرژی (قدرت نسبت به مصرف برق) یک سر و گردن از مدل‌های پیشین بیت مین و رقبای فعلی خود بالاتر است.

تنها عیبی که به این دستگاه می‌توان وارد کرد، وزن ۱۵ کیلوگرمی و صدای بیش از ۸۱ دسیبلی است که برای یک ماینر صنعتی، خیلی هم مشکل‌ساز نیست.

بیت مین همچنین دستگاه S۱۹j را به بازار عرضه کرده است که قیمت کمتری دارد. دستگاه‌های این مدل با هش ریت ۱۰۰ و ۱۰۴ تراهشی به فروش می‌رسند.

دو دستگاه Antminer S۱۹ Pro + Hyd و Antminer S۱۹ Pro XP به‌ترتیب با قدرت ۱۹۸ و ۱۴۰ تراهش مدل‌های جدیدتر سری S۱۹ هستند که قرار است تا جولای ۲۰۲۲ (تیر ۱۴۰۱) در بازار توزیع شوند.

۲. مایکرو‌بی‌تی واتس‌ماینر ام ۳۰ پلاس پلاس (MicroBT Whatsminer M30S++)

دستگاه استخراج بیت کوین ام ۳۰ پلاس پلاس
سازنده مایکروبی‌تی
مدل واتس‌ماینر ام ۳۰ اس پلاس پلاس – ۱۱۲ تراهش
تاریخ عرضه اکتبر ۲۰۲۰
اندازه ۱۲۵x۲۲۵x۴۲۵ میلی‌متر
وزن ۱۲.۸ کیلوگرم
صدا ۸۳ دسیبل
تعداد فن ۲
مصرف برق ۳۴۷۲W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۶۰ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۳۱

در اکتبر ۲۰۲۰ شرکت مایکرو‌بی‌تی که حالا به رقیب جدی بیت‌مین در صنعت استخراج تبدیل شده است، قدرتمندترین سری از دستگاه‌های استخراج خود یعنی سری ام ۳۰ (M30) را عرضه کرد. این سری شامل سه مدل مدل ام ۳۰ اس، ام ۳۰ اس پلاس و ام ۳۰ پلاس پلاس بوده که آخری قدرتمندترین مدل این شرکت است.

پس از هاوینگ بیت کوین که پاداش استخراج این ارز دیجیتال را نصف کرد، دستگاه واتس‌ماینر ام ۳۰ پلاس پلاس با قدرت ۱۱۲ تراهش و مصرف برق ۳۴۷۲ وات توانست به‌خوبی انتظارات را برآورده کند.

بنابراین اگر نخواهیم مصرف انرژی را در نظر بگیریم، این دستگاه در حال حاضر قدرتمندترین دستگاه استخراج بیت کوین است. با این حال، از نظر بهره‌وری انرژی به رقیبش انت‌ماینر اس ۱۹ پرو باخته است.

با توجه به قدرت بسیار بالا و مصرف برق بالاتر نسبت به انت‌ماینر اس ۱۹ پرو، استفاده از این دستگاه در محل‌هایی که برق ارزان‌قیمت وجود داشته باشد، به‌شدت سودآور خواهد بود.

۳. کنان اوالون‌ماینر ۱۲۴۶ (Canaan Avalonminer ۱۲۴۶)

آوالون ماینر ۱۲۴۶
سازنده کنان
مدل اوالون‌ماینر ۱۲۴۶ – ۹۰ تراهش
تاریخ عرضه ژانویه ۲۰۲۱
اندازه ۳۳۱x۱۹۵x۲۹۲ میلی‌متر
وزن ۱۲.۸ کیلوگرم
صدا ۷۵ دسیبل
تعداد فن ۴
مصرف برق ۳۴۲۰W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۶۰ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۳۸

شرکت کنان که در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ کم‌فروغ ظاهر شده بود، در ژانویه ۲۰۲۱ (دی ۹۹) دستگاه جدید خود، یعنی آوالون‌ماینر ۱۲۴۶ را به بازار عرضه کرد تا شاید بتواند از فشار انتقادها کم کند.

این دستگاه با هش ریت ۹۰ تراهش بر ثانیه به بازار عرضه می‌شود که آن را به‌ قدرتمندترین دستگاه شرکت کنان تبدیل خواهد کرد. نسبت به مدل ۱۱۶۰ پرو با قدرت ۸۱ تراهش و مصرف برق ۳۴۲۰ وات، مصرف برق آوالون‌ماینر ۱۲۴۶ فقط ۲۰ وات افزایش یافته است که پیشرفت چشم‌گیری محسوب می‌شود.

بازده انرژی ۳۸ ژول بر هر تراهش این دستگاه در نوع خود کم‌نظیر است؛ هرچند در مقابل بازده انرژی انت‌ماینر اس ۱۹ پرو حرفی برای گفتن ندارد.

از نظر ابعاد، این دستگاه بسیار مناسب فارم‌ها است و می‌تواند هم به‌صورت افقی و هم به‌صورت عمودی نصب شود.

همچنین در این دستگاه برخی موارد امنیتی لحاظ شده است که از فعالیت ویروس‌های ماینر و هک جلوگیری می‌کند.

۴. بیت مین انت‌ماینر تی ۱۹ (Bitmain Antminer T۱۹)

انت‌ماینر تی ۱۹
سازنده بیت مین
مدل و قدرت انت‌ماینر تی ۱۹ – ۸۴ تراهش
تاریخ عرضه ژوئن ۲۰۲۰
اندازه ۱۹۵x۲۹۰x۴۰۰ میلی‌متر
وزن ۱۴.۵ کیلوگرم
صدا ۷۵ دسیبل
تعداد فن ۴
مصرف برق ۳۱۵۰W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۵۰ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۳۸

مطابق با سیاست‌های قبلی بیت مین، خیلی زود پس از عرضه مدل‌های اس ۱۹، در ژوئن ۲۰۲۰ (خرداد ۹۹) مدل تی ۱۹ هم عرضه شد.

مدل‌های تی از انت‌ماینرهای بیت مین نسبت به مدل‌های اس ‌قدرت کمتری دارند؛ اما ارزان‌تر هستند و گزینه‌های خوبی برای فارم‌های متوسط و کوچک محسوب می‌شوند.

انت‌ماینر تی ۱۹ تقریباً همان ابعاد و امکانات اس ۱۹ را دارد؛ اما با قدرت ۸۴ تراهشی و بازده انرژی ۳۸ ژول بر تراهش در مقابل اس ۱۹ پرو بسیار ضعیف دیده می‌شود. مصرف برق این دستگاه ۳,۱۵۰ وات است و با توجه به قیمت ارزان‌تر، می‌تواند یک گزینه اقتصادی‌‌ باشد.

همچنین بخوانید: درآمد استخراج بیت کوین در ایران چقدر است؟

۵. بیت مین انت‌ماینر اس ۱۷ پلاس (+Bitmain Antminer S۱۷)

انت‌ماینر اس ۱۷ پلاس
سازنده بیت مین
مدل و قدرت انت‌ماینر اس ۱۷ پلاس – ۷۳ تراهش
تاریخ عرضه دسامبر ۲۰۱۹
اندازه ۱۷۵x۲۹۸x۳۰۴ میلی‌متر
وزن ۱۱ کیلوگرم
صدا ۷۵ دسیبل
تعداد فن ۴
مصرف برق ۲۹۲۰W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۵۰ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۴۵

بعد از سری اس ۱۹، سری اس ۱۷ قدرتمندترین ماینرهای بیت مین هستند و از این میان چندین مدل اس ۱۷، مدل اس ۱۷ پلاس، قدرتمندترین است.

۷۳ تراهش قدرت پردازش و مصرف برق ۲,۹۲۹ واتی، این دستگاه را در سال ۲۰۱۹ به قدرتمندترین دستگاه استخراج بیت کوین تبدیل کرده بود.

همانند دیگر پرچم‌دارهای بیت مین، این دستگاه در زمان عرضه در آوریل ۲۰۱۹ با بهره‌وری ۴۰ ژول بر تراهش به‌عنوان مناسب‌ترین دستگاه استخراج بیت کوین برای فارم‌ها شناخته می‌شد.

با این حال، ذکر این نکته خالی از لطف نیست که ماینرهای زیادی گزارش داده‌اند برخی از دستگاه‌های سری ۱۷ دارای اشکالات فنی هستند و شرکت بیت مین هم این مشکل را تأیید کرده است.

۶. کنان اوالون‌ماینر ۱۱۶۶ پرو (Canaan AvalonMiner ۱۱۶۶ Pro)

کنان اوالون‌ماینر ۱۱۶۶ پرو
سازنده کنان
مدل و قدرت اوالون‌‌ماینر ۱۱۶۶ پرو – ۸۱ تراهش
تاریخ عرضه آگوست ۲۰۲۰
اندازه ۳۰۶x۴۰۵x۴۴۲ میلی‌متر
وزن ۱۲ کیلوگرم
صدا ۷۵ دسیبل
تعداد فن ۴
مصرف برق ۳۴۰۰W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۳۵ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۴۲

مشابه با اوالون‌ماینر ۱۲۴۶، مدل اوالون‌ماینر ۱۱۶۶ پرو هم گزینه‌ای عالی برای مزارع استخراج کوچک و متوسط است.

این دستگاه شباهت زیادی به ماینرهای موفق بیت مین از جمله Antminer S۹ دارد؛ اما با هش ریتی بسیار بیشتر و بهره‌وری انرژی بسیار مناسب‌تر.

هش‌ ریت آلوان‌ماینر ۱۱۶۶ پرو که در آگوست ۲۰۲۰ وارد بازار شد، حدود ۸۱ تراهش است و مصرف برق آن به ۳,۴۰۰ وات می‌رسد.

آن طور که با چند کارشناس صحبت کردیم، این دستگاه در برخی فارم‌های داخل ایران امتحان خود را به‌خوبی پس داده است.

۷. اینوسیلیکون تی‌ ۳ پلاس ۵۲ تی (Innosilicon T۳+ 52T)

اینوسیلیکون تی‌ ۳ پلاس ۵۲ تی
سازنده اینوسیلیکون
مدل و قدرت تی ۳ پلاس – ۵۲ تراهش
تاریخ عرضه می ۲۰۱۹
اندازه ۱۴۱x۲۲۰x۴۳۰ میلی‌متر
وزن ۱۰ کیلوگرم
صدا ۷۵ دسیبل
تعداد فن ۲
مصرف برق ۲۸۰۰W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۴۵ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۴۵

ماینرهای بیت کوین شرکت اینوسیلیکون به‌ معنای واقعی کلمه یک ترمیناتور در میان ماینرها هستند. پس از موفقیت دستگاه تی ۳، مدل بعدی یعنی تی ۳ پلاس در می ۲۰۱۹ عرضه شد.

قدرت هش 52 تراهش و مصرف برق 2100 وات، این دستگاه را در فهرست خرید استخراج‌کنندگان زیادی قرار داده است.

وزن بسیار مناسب نسبت به قدرت هش (ده کیلوگرم) و ابعاد تقریباً جمع‌وجور باعث شده است تا از این ماینر در مقایس صنعتی و در سطح بالایی استفاده شود. تی ۳ پلاس مدل دیگری هم دارد که قدرت آن به ۵۷ تراهش می‌رسد.

شایان ذکر است که در شبکه‌های اجتماعی برخی ماینرها از خدمات پس از فروش و همچنین مشکلات مربوط به تعمیر دستگاه‌های اینوسیلیکون رضایت نداشته‌اند.

۸. مایکرو‌بی‌تی واتس‌ماینر ام ۳۱ اس (MicroBT Whatsminer M31S)

مایکرو‌بی‌تی واتس‌ماینر ام ۳۱ اس
سازنده مایکرو‌بی‌تی
مدل و قدرت واتس‌ماینر ام ۳۱ اس – ۷۰ تراهش
تاریخ عرضه آوریل ۲۰۲۰
اندازه ۱۳۰x۲۲۰x۳۹۰ میلی‌متر
وزن ۱۲.۵ کیلوگرم
صدا ۷۵ دسیبل
تعداد فن ۲
مصرف برق ۳۲۲۰W
ولتاژ ۱۲V
اتصال کابل شبکه (اترنت)
دما ۵ – ۴۰ درجه سانتی‌گراد
بازده انرژی (ژول بر تراهش) ۴۷

دیگر مدلی که از شرکت مایکروبی‌تی در فهرست ما جای گرفته است و ماینرها از آن رضایت دارند، دستگاه واتس‌ماینر ام ۳۱ است. این دستگاه ۷۰ تراهش بر ثانیه قدرت دارد و ۳,۳۰۰ وات برق مصرف می‌کند و به این ترتیب بهره‌وری انرژی آن ۴۲ ژول بر تراهش است.

این دستگاه با کمی بهره‌وری انرژی کمتر در سال ۲۰۱۹ رقیب اصلی اس ۱۷ پلاس بود. اگرچه بهره‌وری انرژی ام ۳۱ پایین‌تر از اس ۱۷ پلاس است، با توجه به گزارش‌هایی در مورد مشکل فنی در بعضی محموله‌های اس ۱۷ بیت مین، ماینرهای زیادی این دستگاه را به اس ۱۷ پلاس ترجیح می‌دهند.

در دسامبر ۲۰۲۰ (دی ۹۹) مدل پلاس این دستگاه یعنی واتس‌ماینر اس ۳۱ پلاس با قدرت ۸۰ تراهش به بازار عرضه شد که بهره‌وری انرژی بهتر از اس ۱۷ پلاس دارد. با این حال، به‌دلیل اینکه هنوز تست این دستگاه توسط ماینرها گزارش نشده است، در این فهرست صرفاً به اس ۳۱ اشاره کردیم.

دستگاه‌های دیگر

در حال حاضر صدها مدل مختلف از دستگاه استخراج بیت کوین وجود دارد که هر کدام از آن‌ها می‌توانند قدرت هش و مصرف برق متفاوتی داشته باشند. به‌عنوان مثال، سری ام ۳۰ انت‌ماینرهای شرکت مایکروبی‌تی خود شامل چندین مدل مختلف می‌شود که هش‌ ریت‌ متفاوتی دارند. بنابراین قبل از تهیه یک دستگاه استخراج حتماً از مدل و هش ریت دستگاه اطمینان حاصل کنید.

نیاز به گفتن نیست که همه دستگاه‌ها از هر برندی نمی‌توانند برای ماینینگ مناسب باشد. علاوه بر شرایط محیطی و زیرساختی، بهتر است صنعتی‌بودن یک دستگاه استخراج هم قبل از تهیه دستگاه بررسی شود. مثلاً اگر یک دستگاه استخراج هش‌ریت و بهره‌وری انرژی بسیار مناسبی هم داشته باشد، قبل از خرید باید از خود این سوالات را بپرسید:

  • آیا این دستگاه استخراج در محیط مدنظر من (مثلاً گردوخاک) بهره‌وری دارد؟
  • برند این دستگاه استخراج تا چد معتبر است؟
  • چه فارم‌هایی از این دستگاه استخراج استفاده می‌کنند؟ آیا این یک دستگاه با کاربرد صنعتی است یا برای مصارف خانگی و تکی ساخته شده است؟

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تهیه دستگاه استخراج می‌توانید «راهنمای خرید دستگاه‌های استخراج» را مطالعه کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله ضمن توضیح درباره انتخاب یک دستگاه مناسب برای استخراج بیت کوین، بهترین ماینرهای سال ۲۰۲۲ را معرفی کردیم.

هشت دستگاهی که در بالا از آن‌ها نام بردیم در مقیاس جهانی به‌عنوان بهترین دستگاه‌های استخراج بیت کوین شناخته می‌شوند؛ اما در برخی از مناطق و شرایط ممکن است کارآمدی لازم را نداشته باشند. به این ترتیب، اگر قصد تهیه دستگاه استخراج را دارید، به این مطلب اکتفا نکنید و حتماً خودتان نسبت به شرایطی که دارید، تحقیقات لازم را انجام دهید.

فراموش نکنید از دید کلی بهترین دستگاه استخراج برای هر استخراج‌کننده دستگاهی است که طول عمر مناسبی داشته باشد و بتواند بازگشت سرمایه سریع‌تری را رقم بزند. بنابراین معیارِ بهترین‌بودن می‌تواند برای هر شخصی متفاوت باشد.


منبع

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
عیدانه