ماه مه برای پروتکل لیدو ماه بزرگی بود. به دنبال هارد فورک شاپلا قابلیت برداشت اترهای استیک شده در شبکه اتریوم فراهم شد و همین باعث شد تا ارزش قفل شده لیدو به اوج جدیدی برسد. اما آیا پس از هارد فورک شاپلا، محبوبیت پلتفرم لیدو همچنان افزایش یافته یا رقبای دیگری سهم بازار آن را گرفته‌اند؟
به گزارش بنک‌لس، علیرغم بازار متلاطم ارزهای دیجیتال، میزان اتر استیک شده همچنان در حال افزایش است و پلتفرم‌های بزرگ در این حوزه روز‌به‌روز قدرتمندتر می‌شوند.
با وجود اجرایی شدن هارد فورک شاپلا در شبکه اتریوم، در طول یک ماه گذشته اترهای استیک شده افزایش یافته و با رشدی ۱۵.۹ درصدی به ۲.۹ میلیون واحد رسیده است. این رکورد از زمان هارد فورک شاپلا تا اوایل خرداد در مجموع به ۴.۴ میلیون اتر رسیده بود.
واریز و برداشت بدون محدودیت در صرافی اتراکس
در زمان نگارش این مطلب، حدود ۱۸٪ از عرضه اتریوم استیک شده و یا در صف استیک قرار دارد. با این حال، در شبکه‌های بزرگ مبتنی بر الگوریتم اثبات سهام، به طور میانگین ۶۰٪ از عرضه توکن‌ها استیک شده است و این نشان می‌دهد ممکن است در آینده شاهد افزایش تعداد اترهای استیک شده در شبکه اتریوم باشیم.
لیدو همچنان در صدر جدول است
به نظر می‌رسد افزایش میزان استیک اتریوم در درجه اول به نفع پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ بوده است. پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ به سپرده‌گذاران این امکان را می‌دهد تا از دارایی قفل‌شده‌شان به عنوان وثیقه در معاملات دیگر استفاده کنند. پس از هارد فورک شاپلا، به طور چشمگیری از این پلتفرم‌ها استقبال شده است.
این پلتفرم‌ها در مجموع ۳۶.۹٪ از کل اترهای سپرده‌گذاری‌شده در شبکه اتریوم را به خود اختصاص داده‌اند و این رقم نسبت به پیش از هارد فورک شاپلا، ۱.۱٪ افزایش یافته است.
لیدو، بزرگترین پروتکل لیکویید استیکینگ است و از زمان هارد فورک شاپلا بیشترین میزان سرمایه را جذب کرده است. در حال حاضر، لیدو ۳۱.۸٪ از کل اترهای استیک شده را در اختیار دارد؛ تقریبا ۳ برابر صرافی کوین بیس که در رده دوم بازار قرار گرفته است.
افزایش محبوبیت لیدو به رشد قیمت توکن حاکمیتی این پروتکل نیز منجر شده است به طوری که از ابتدای سال جاری تاکنون قیمت LDO در برابر دلار و اتر به ترتیب ۸۹٪ و ۲۲٪ افزایش یافته است. رشد قیمت در حالی اتفاق افتاده که لیدو در تاریخ ۱۵ مه (۲۵ اردیبهشت) ورژن دوم خود پروتکل خود را راه‌اندازی کرد. در ورژن ۲ لیدو، امکان برداشت دارایی‌های استیک شده فراهم شده است.
از زمان فعال‌سازی برداشت‌ها تاکنون، بیش از ۴۴۴،۰۰۰ توکن اتر از لیدو خارج شده است که حدود ۹۷٪ از آنها به پلتفرم ورشکسته سلسیوس تعلق دارد. البته این میزان تنها ۷٪ از سپرده‌های لیدو پیش از راه‌اندازی ورژن دوم را تشکیل می‌دهد.
یکی از دیگر از تغییراتی که با راه‌اندازی نسخه دوم لیدو برای کاربران فراهم شده است، معرفی قابلیتی با نام روتر استیکینگ (staking router) است. کاربران می‌توانند با استفاده از این قابلیت، استخرهای استیکینگ مخصوص به خود را در لیدو ایجاد کنند. به هرکدام از این استخرها یک ماژول (module) گفته می‌شود. همچنین کاربران می‌توانند از فناوری‌های مختلفی مثل شبکه فناوری اعتبارسنجی توزیع‌شده اوبول (Obol) و یا EigenLayer به طور اختصاصی در این ماژول‌ها استفاده کنند.
ماژول‌ها نه تنها می‌توانند باعث رشد و تنوع مجموعه ولیدیتورهای لیدو شوند، بلکه با توجه به ماهیت مجزایشان، می‌توانند فناوری‌های جدیدی را به اکوسیستم لیدو اضافه کرده و در عین حال، میزان ریسک کلی را کاهش دهند. با این حال، درست مثل ورژن ۱، تمامی ماژول‌ها (استخرهای اعتبارسنجی جدید) باید پیش از شروع کار توسط دائو لیدو تایید شوند.
چه نگرانی‌هایی برای اکوسیستم اتریوم وجود دارد؟
علیرغم اینکه ورژن ۲ لیدو با هدف تمرکززدایی بیشتر راه‌اندازی شده است، با توجه به اینکه همچنان هولدرهای توکن LDO مجموعه ولیدیتورهای این پروتکل را کنترل می‌کنند، خطراتی این پروتکل را تهدید می‌کند.
علاوه بر این با توجه به اینکه حجم عظیمی از اترهای استیک شده در اختیار لیدو است، در آینده ممکن است غیرمتمرکز بودن شبکه اتریوم با ابهام مواجه شود.
البته اینطور نیست که تمامی این اترها توسط یک نفر کنترل شود. در حال حاضر، ۳۰ ماژول اعتبارسنجی در ورژن ۱ لیدو وجود دارد و با توجه به شفافیت فعلی، این پروتکل گزینه بهتری نسبت به صرافی‌های متمرکز محسوب می‌شود. با این حال، این واقعیت که هولدرهای LDO می‌توانند ولیدیتورها را کنترل کنند ممکن است پیامدهای منفی به همراه داشته باشد.
برای درک بهتر این خطر به این مثال توجه کنید. تصور کنید دولت‌ها تصمیم بگیرند با فشار بر ولیدیتورهای شبکه اتریوم، تراکنش‌هایی که با سیاست‌های دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (OFAC) سازگار نیستند را سانسور و حذف کند. با توجه به اینکه بخش عظیمی از توکن‌های استیک شده در پلتفرم لیدو مربوط به سرمایه‌گذاران سازمانی است، می‌توان با فشار بر آنها لایه جدیدی برای اعتبارسنجی تراکنش‌های اتریوم اضافه کرد و تراکنش‌ها را سانسور کرد. چنین اتفاقی برخلاف اصل تمرکززدایی فناوری بلاکچین است.
بر اساس داده‌های آرکام اینتلیجنس، نزدیک به ۱۰.۱٪ از عرضه توکن LDO در اختیار هفت شرکت پارادایم (Paradigm)، دراگن فلای (Dragonfly)، دیفاینس (DeFiance)، جامپ (Jump)، بیت اسکیل (BitScale)، وینترمیوت (Wintermute) و براون دیجیتال هاروارد (Brevan Digital Howard) است.
۱۰.۱٪ از عرضه توکن LDO در نگاه اول ممکن است اندک به نظر برسد، اما در دو رای حاکمیتی اولی که در دائو پروتکل لیدو برگزار شد، تنها ۱۰٪ از کل عرضه نقش داشت. بنابراین، این میزان هم می‌تواند در سرنوشت لیدو و تصمیمات حاکمیتی تاثیرگذار باشد. علاوه بر این، این مقدار تنها بخشی از عرضه در اختیار سازمان‌هاست و رقم واقعی ممکن است بسیار بیشتر از این باشد.
در تصویر زیر از مقاله سایت تحلیلی کایکو، تغییرات توزیع توکن لیدو در ماه می ۳ سال مختلف را در بین دسته‌های مختلف هولدرها می‌بینیم. همانطور که مشخص است، بخش آبی رنگ نمایش دهنده خزانه لیدو است که کوچکتر شده است؛ از طرف دیگر تعداد آدرس‌هایی با کمتر از ۱٪ توکن از مجموعه توکن‌های در گردش را در اختیار دارند به طرز چشمگیری افزایش داشته است. همچنین هولدرهای جدید بزرگ نیز (که در تصویر سمت راست با فلش مشخص شده است) افزایش داشته است.
با توجه به اینکه سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف ملزم به پیروی از سیاست‌های دولت‌ها هستند، در صورتی که فشار نظارتی تشدید شود، ممکن است تمرکززدایی شبکه اتریوم با مشکل مواجه شود. دولت آمریکا یکی از دولت‌هایی است که در چند وقت اخیر سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در قبال ارزهای دیجیتال اتخاذ کرده و در ادامه ممکن است فشار بر این شرکت‌ها را بیشتر کند.
جامعه لیدو در واکنش به قدرت بیش از حد هولدرهای توکن LDO بر دائو این پروتکل، اقدامات مختلفی از جمله حاکمیت از طریق توکن stETH را انجام داده است. با این حال، تنوع‌بخشی فرآیند استیکینگ با تسهیل استیکینگ انفرادی و ارائه گزینه‌های مختلف لیکویید استیکینگ با حداقل دخالت حاکمیتی اهمیت ویژه‌ای دارد.
منبع
