مفهوم DYOR چیست؟ چطور در بازار ارز دیجیتال تحقیق کنیم؟

دنیای ارزهای دیجیتال پر از سرواژه‌سازی‌ها و اصطلاح‌های جذاب است. اگر سری به «واژه‌نامه جامع اصطلاحات رسمی، مشهور و بامزه ارزهای دیجیتال!» بزنید با تعداد زیادی از این اصطلاحات آشنا می‌شوید. بااین‌حال، اصطلاحات رایج در دنیای کریپتو محدود به همین موارد هم نیست. یکی از سرواژه‌های معروف دنیای کریپتو DYOR است که به‌احتمال زیاد آن را شنیده‌اید؛ اما DYOR چیست و دقیقاً به چه مفهومی اشاره دارد؟

در این مقاله از اکسران به این پرسش پاسخ می‌دهیم. با مطالعه این مقاله متوجه خواهید شد که DYOR چیست و چرا مهم است. همین‌طور متوجه خواهید شد که چطور به بهترین نحو آن را انجام دهید؛ بنابراین تا پایان همراه ما باشید.

DYOR چیست و چرا اهمیت دارد؟

مسلماً اولین گام برای توضیح اینکه DYOR چیست این است که بگوییم این سرواژه مخفف چه چیزی است. DYOR مخفف Do Your Own Research است. این جمله انگلیسی به‌صورت تحت‌الفظی به این معناست: «تحقیق خودت را انجام بده». به‌بیان ساده‌تر: «خودت تحقیق کن».

اصطلاح DYOR محدود به بازارهای مالی نیست؛ اما کاربرد زیادی در این فضا دارد. مفهوم اصلی پشت این اصطلاح این است که پیش از آن که سرمایه خود را در معرض ریسک قرار دهید، به‌اندازه کافی تحقیق کنید.

DYOR و بازار ارز دیجیتال

هدف DYOR این است که تعداد قربانیان و سرمایه‌گذاران ناآگاه را کاهش دهد؛ بنابراین اهمیت مفهوم DYOR در بازار ارز دیجیتال باتوجه‌به جدیدتربودن این بازار بیشتر هم می‌شود. بازار کریپتو مملو از پروژه‌های جدید، نوسانات قیمت شوکه‌کننده، وعده‌های نجومی و روش‌های نوین کلاهبرداری است.

همچنین به‌دلیل نوپابودن این بازار، اطلاعات عموم مردم درباره آن کم است و سودجویان هم دقیقاً روی همین مسئله حساب باز می‌کنند.

DYOR اعضای جامعه کریپتو را ترغیب می‌کند تا پیش از سرمایه‌گذاری در هر پروژه‌ای، به‌قدری درباره آن تحقیق کنند که بتوانند از آن دفاع کنند.

اگر کمی بیشتر به این مسئله فکر کنیم، بهتر به اهمیت آن پی می‌بریم. چه تعدادی از ما پیش از سرمایه‌گذاری در یک ارز دیجیتال، به‌قدری درباره آن تحقیق می‌کنیم که هرچیز مرتبط با آن را بدانیم و بتوانیم از آن دفاع کنیم؟ چقدر زمان صرف مطالعه درباره اهداف پروژه، ویژگی‌های فنی آن، توسعه‌دهندگان آن یا اقتصاد توکنی آن می‌کنیم؟ به‌عبارت بهتر، چقدر پروژه را از نظر فاندامنتال بررسی می‌کنیم؟

بیشتر بخوانید: جامع‌ترین آموزش تحلیل فاندامنتال ارزهای دیجیتال + ویدیو

البته باید اشاره کنیم که پروژه‌های زیادی وجود دارند که از نظر فاندامتال حرفی برای گفتن ندارند، اما به‌دلایل دیگر موفقیت‌های چشمگیری را تجربه می‌کنند، و بالعکس. بااین‌حال، انجام تحقیق کافی باعث می‌شود که خودتان مسئولیت انتخاب‌های خود را به‌عهده بگیرید و در صورت تجربه شکست، خود را به‌دلیل اعتماد به نصیحت دیگران سرزنش نکنید.

همچنین یکی از عواملی که اهمیت DYOR را در بازار کریپتو دوچندان می‌کند، این است که این بازار هنوز قانون‌گذاری نشده است.

این به این معناست که خودتان و تنها خودتان مسئول تصمیم‌های سرمایه‌گذاری خود هستید.

کارکردها و فواید DYOR در بازار ارز دیجیتال

تابه‌اینجا به‌طور کلی متوجه شدیم هدف DYOR چیست و چرا اهمیت دارد. در این بخش هم قصد داریم نگاهی سریع به کارکردهای DYOR در بازار کریپتو بیندازیم، و سپس به روش اعمال آن در این بازار برسیم.

کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و ترید

واضح است که اولین کارکرد DYOR کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و ترید است. تصمیمی که خاستگاه آن تحقیق و بررسی کامل و تحلیل فاندامنتال باشد، مسلماً قابل‌دفاع‌تر از تصمیمی است که به‌دلیل فومو، ترس، عدم قطعیت و تردید (FUD)، توصیه اینفلوئنسرهای اینستاگرامی، یا به‌طور کلی از سر هیجان‌زدگی باشد.

تحلیل فاندامنتال به شما اجازه می‌دهد پتانسیل رشد یک پروژه را دریابید و علامت‌های خطر را تشخیص دهید. البته پیش‌تر اشاره کردیم و باز هم تأکید می‌کنیم که عکس همه این شرایط هم ممکن است اتفاق بیفتد.

ممکن است پروژه‌ای همه معیارهای فاندامنتال لازم را داشته باشد و به‌دلایل دیگری با شکست مواجه شود. همچنین ممکن است پروژه‌ای هیچ‌یک از معیارهای فاندامنتال مهم برای موفقیت را نداشته باشد و به‌ناگاه با افزایش ارزش غیرقابل‌تصوری مواجه شود.

در چنین شرایطی، باید سه نکته را به خاطر داشته باشید:

• اتفاقات این‌چنینی نادر هستند و قرار نیست هرروز و برای هر پروژه جدیدی تکرار شوند؛
• چنین پروژه‌هایی اکثراً قابل‌پیش‌بینی نیستند و ریسک آن‌ها هم به‌‌همان اندازه بالاست. بنابراین، باید هم آمادگی سود و هم آمادگی ضرر را داشته باشید؛
• حتی اگر در پروژه‌ای قوی سرمایه‌گذاری کنید و به‌اندازه انتظارتان سود نکنید، و برعکس، دست‌کم مطمئنید که خودتان با آگاهی این تصمیم را گرفته‌اید. بنابراین، پشیمانی کمتری را تجربه خواهید کرد.

متنوع‌سازی سبد سرمایه

یکی‌دیگر از نتایج پیروی از DYOR در بازار ارزهای دیجیتال متنوع‌سازی سبد سرمایه است. متنوع‌سازی سبد سرمایه به‌معنای توزیع سرمایه بین دارایی‌های مختلف، به‌جای تخصیص کل سرمایه به یک دارایی است. این استراتژی در حقیقت عینیت همان جمله معروف است که «همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید».

DYOR به شما اجازه می‌دهد دید گسترده‌تری داشته باشید و به‌جای دیدن یک پروژه، پروژه‌های مختلف با پتانسیل‌های مختلف را ببینید.

درامان‌ماندن از فعالیت‌های مجرمانه و کلاهبرداری‌ها

روش‌های جدید کلاهبرداری در دنیای دیجیتال همیشه پیدا می‌شوند و دنیای ارز دیجیتال هم از این قاعده مستثنی نیست. طرح‌های پانزی، پروژه‌های هرمی، حملات فیشینگ (Phishing)، صرافی‌های نامعتبر و پامپ و دامپ‌های تعمدی تنها چند مورد از این روش‌ها هستند.

هرچه زمان بیشتری را به تحقیق اختصاص دهید، راحت‌تر می‌توانید این کلاهبرداری‌ها را تشخیص دهید.

شاید بتوان گفت که رایج‌ترین نوع کلاهبرداری‌ها، طرح‌های پانزی و پروژه‌های هرمی هستند. متأسفانه در کشور خودمان ایران کم نیستند افرادی که به‌راحتی فریب وعده‌های نجومی را می‌خورند و حتی آن را به دیگران هم توصیه می‌کنند.

دلیل اکثر این افراد برای اعتماد به چنین طرح‌هایی این است که پروژه برای مدت طولانی در حال فعالیت بوده است. علاوه‌براین، در طول مدت فعالیت خود سود خوبی را به کاربران خود پرداخت کرده است.

این در حالیست که اگر خودتان تحقیق کنید، متوجه می‌شوید که ماهیت این طرح‌ها این است که روزی متوقف شوند و راهی جز این ندارند.

چگونه DYOR را به بهترین نحو در بازار ارز دیجیتال اعمال کنیم؟

حال که متوجه شدیم DYOR چیست و چرا اهمیت دارد، می‌توانیم به روش‌های اعمال آن در بازار ارز دیجیتال برسیم. در ادامه تلاش کرده‌ایم فهرستی از مهم‌ترین عواملی داشته باشیم که برای تحقیق درباره پروژه ارزهای دیجیتال مهم هستند.

وایت پیپر

وایت پیپر (White Paper) هر پروژه‌ای اولین و مهم‌ترین سندی است که برای بررسی چیستی و پتانسیل آن باید به آن مراجعه کنید. می‌دانید که وایت پیپر در حقیقت توسط توسعه‌دهندگان پروژه تهیه می‌شود و هدف آن این است که پروژه را به بهترین نحو معرفی کند.

اگر وایت پیپر پروژه‌ای به‌اندازه کافی خوب نباشد، به‌سختی می‌توان به آن پروژه اعتماد کرد. بنابراین، در مطالعه وایت پیپر دقت کافی را به خرج دهید. مواردی که در بررسی وایت پیپر باید به آن‌ها توجه کنید از این قرار هستند:

• مطمئن شوید که توسعه‌دهندگان از کلی‌گویی پرهیز کرده‌اند؛
• مطمئن شوید که مشکلی که پروژه قصد رفع آن را دارد، به‌طور دقیق مطرح شده است؛
• مطمئن شوید که توسعه‌دهندگان راه‌حل پیشنهادی خود را به‌طور شفاف بیان کرده‌اند؛
• مطمئن شوید که به جنبه‌های فنی به‌اندازه کافی پرداخته شده است؛
• مطمئن شوید که آمار و دیتاهای ارائه‌شده در وایت پیپر دقیق و صحیح هستند؛
• مطمئن شوید که وایت پیپر از نظر نگارشی و حتی املایی کیفیت لازم را دارد.

کارکرد واقعی

باید اشاره کنیم که با وجود اهمیتی که وایت پیپر دارد، این سند را تیم پروژه تهیه کرده‌اند و به‌تنهایی قابل‌اعتماد نیست. به‌بیان دیگر، مطالعه وایت پیپر ضروری است، اما کافی نیست.

پیشنهاد می‌کنیم خودتان به‌تنهایی درباره کارکرد واقعی پروژه تحقیق کنید؛ چراکه یکی از مهم‌ترین عوامل تشکیل‌دهنده یک پروژه خوب است.

رقبا و وجه تمایز

یکی‌دیگر از مواردی که باید به آن توجه کنید، رقبای پروژه و وجه تمایز آن است. ممکن است پروژه‌ای کارکردی واقعی و بسیار پراهمیت داشته باشد، اما رقیب یا رقبایی داشته باشد که پیش از آن همین کارکرد را ارائه کرده باشند.

در این شرایط، باید از خود بپرسید که این پروژه چه وجه تمایزی دارد که باعث برتری آن نسبت‌به رقبایش خواهد شد؟ اگر نتوانید پاسخ مناسبی برای این پرسش پیدا کنید، شاید بهتر باشد درباره سرمایه‌گذاری در آن تجدیدنظر کنید.

تکنولوژی

بررسی پروژه از لحاظ فنی شاید برای همه کاربران امکان‌پذیر نباشد؛ اما از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، اگر توسعه‌دهنده نیستید یا علاقه‌ای به مباحث مربوط به برنامه‌نویسی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از افراد متخصص کمک بگیرید.

شاید اولین و ساده‌ترین نکته‌ای که باید بررسی کنید این باشد که آیا کد پروژه منبع‌باز است یا خیر. منبع‌بازبودن کد پروژه به سایر توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد کد را چک کنند و ایرادات احتمالی را پیدا کرده و به دیگران گزارش دهند.

توکنومیک

از مهم‌ترین عواملی که رشد یا افول ارزش توکن یک پروژه را در آینده تعیین می‌کند، توکنومیک آن است.

توکنومیک یا همان اقتصاد توکنی به شیوه و زمان‌بندی عرضه توکن‌ها و نحوه مدیریت عرضه و تقاضا اشاره دارد. حتماً می‌دانید که مدیریت عرضه و تقاضا در پروژه‌های ارز دیجیتال تا چه حد مهم است.

بنابراین، مطمئن شوید که تیم پروژه در ارتباط با توکنومیک آن برنامه دقیق و مشخصی دارد. برخی از نکاتی که می‌توانید بررسی کنید از این قرار هستند:

• الگوریتم اجماع پروژه چیست و چه برنامه‌ای برای توزیع توکن‌های خود دارد؛
• آیا پروژه برای تعداد توکن‌های قابل‌عرضه سقفی تعیین کرده است یا خیر؛
• آیا پروژه برنامه‌ای برای توکن‌سوزی دارد، و اگر دارد، این برنامه به چه شکلی است؛
• برنامه‌های تشویقی پروژه (ازجمله استخراج نقدینگی یا کشت سود) در چه وضعیتی قرار دارند.

تیم و جامعه

توسعه‌دهنده یا توسعه‌دهندگان پروژه از دیگر عواملی است که بررسی آن می‌تواند به شما کمک کند. اینکه آیا تیم توسعه پیش‌تر در حوزه کریپتو کار کرده است یا خیر، اعتبار آن‌ها در این حوزه چقدر است، پروژه‌های قبلی آن‌ها تاچه‌حد موفق بوده است، و موارد این‌چنینی می‌تواند اطمینان شما را نسبت‌به پروژه بیشتر کند.

همچنین از دیگر عوامل مهم، جامعه پروژه موردنظر است. اینکه جامعه پروژه چقدر فعال است و چقدر از آن حمایت می‌کند، به‌شدت بر افزایش ارزش آن مؤثر است.

دوج کوین و شیبا اینو شاید بهترین مثال‌ها برای نمایش این اهمیت در بین پروژه‌های ارز دیجیتال باشند. هردوی این پروژه‌ها جامعه قو‌ی‌ای داشتند که به‌خوبی از آن‌ها حمایت می‌کردند. پیشنهاد می‌کنیم حتماً شبکه‌های اجتماعی پروژه را چک کنید، و رویکرد کاربران و همچنین تعامل بین توسعه‌دهندگان و کاربران را مشاهده کنید.

موارد استثنائی

درنهایت، باید اذعان کنیم که هیچ‌یک از مراحل بالا نمی‌تواند امنیت سرمایه‌گذاری شما را به‌شکل صدرصدی تضمین کند. همه این مراحل برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری هستند، نه برای تضمین‌کردن امنیت آن.

اکنون می‌دانیم که اهمیت DYOR چیست و چرا باید به آن عمل کنیم؛ اما این را هم باید بدانیم که تحت هر شرایطی، سرمایه‌گذاری با حدی از ریسک همراه است.

به‌عنوان مثال، ترا را در نظر بگیرید. این پروژه شاید همه معیارهای فاندامنتال لازم را داشت؛ اما درنهایت با شکست مواجه شد و کاربران خود را با ضرر سختی مواجه کرد.

پیش‌بینی این اتفاق از روی معیارهای فاندامنتال تقریباً غیرممکن بود. همین مسئله است که دنیای کریپتو را به دنیایی پر از فرصت، و درعین‌حال پر از خطر تبدیل می‌کند.