بیت کوین و ارزهای دیجیتال در ایران قانونی است؟

بیت کوین و ارزهای دیجیتال در ایران قانونی است؟ هم بله هم نه. در واقع پاسخ این سوال بستگی به این دارد که به‌دنبال انجام چه کاری باشید؟

سرمایه‌گذاری، خریدوفروش و نگهداری بیت کوین و ارزهای دیجیتال در ایران برای افراد از نظر قانونی هیچ منعی ندارد.

اما اگر قصد فعالیت گسترده تجاری یا راه‌اندازی یک کسب‌وکار مرتبط با ارزهای دیجیتال را داشته باشید، پاسخ می‌تواند کمی متفاوت باشد.

به‌دلیل نوپابودن این فضا بدیهی ‌است که رویکرد دولت‌های سراسر دنیا در مورد بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال شفاف و قطعی نیست.

با این حال، در ادامه با استفاده از گزارشات داخلی و صحبت‌های مسئولان اجرایی کشور طی چند سال اخیر، رویکرد کلی نهادهای مختلف اجرایی و قانون‌گذار را درباره فضای ارزهای دیجیتال بررسی خواهیم کرد.

در صورت ایجاد تغییرات گسترده درباره مقررات این حوزه، این مقاله به‌روز خواهد شد.

آخرین به‌روزرسانی: دی ۱۴۰۱

به‌روزترین اخبار قانون‌گذاری ارزهای دیجیتال و استخراج در ایران را از اینجا دنبال کنید.

آیا بیت کوین و ارزهای دیجیتال در ایران قانونی است؟

بیت کوین و ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز در ایران هنوز به‌رسمیت شناخته نشده‌اند؛ اما سرمایه‌گذاری، نگهداری یا استفاده از آن‌ها در کشور جرم نیست.

طبق ماده ۲ قانون مجازات عمومی، «هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمی‌توان‌ جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده باشد.»

بنابراین، به‌دلیل نبودِ مجازات برای خریدوفروش ارزهای دیجیتال یا نگهداری بیت کوین در زمان نگارش این مطلب، نمی‌توان این اعمال را جرم دانست.

جرم‌نبودن استفاده از ارزهای دیجیتال تنها در صورتی است که ابزار جرم دیگری نباشند یا قانون بالادستی را نقض نکند. به‌عنوان مثال، ازآنجاکه پول‌شویی جرم است، اگر با ارزهای دیجیتال پول‌شویی یا هر فعالیت مجرمانه دیگر انجام شود، مشمول مجازات خواهد بود.

نهادهایی مانند نیروی انتظامی هم در قبال کلاهبرداری‌های حوزه فناوری مسئولیت و اختیار دارند. بنابراین، جدای بحث چیستیِ ارزهای دیجیتال، به‌عنوان فناوری، قانون می‌تواند پیگیری‌های لازم را تا جایی که ممکن باشد انجام دهد.

در صورت رخ‌دادن هرگونه کلاهبرداری، فریب یا هک در فضای ارزهای دیجیتال، فرد می‌تواند شکایت رسمی ارائه دهد و قانون به آن رسیدگی خواهد کرد.

درباره کسب‌وکارها باید گفت که صرافی‌های ارز دیجیتال در زمان نگارش این مقاله در کشور فعالیت دارند؛ اما در حال حاضر هیچ‌گونه مجوز رسمی برای تأسیس صرافی یا سایت خرید و فروش ارزهای دیجیتال از سوی بانک مرکزی صادر نمی‌شود.

در حقیقت، تمامی سایت‌ها و مراکز فعلی مرتبط با ارزهای دیجیتال تقریباً به‌صورت غیررسمی فعالیت می‌کنند. بانک مرکزی در زمستان ۹۶ این خصوص اطلاعیه‌ای منتشر کرد.

به‌طور کلی خریدوفروش و نگهداری ارزهای دیجیتال برای مردم جرم نیست؛ اما در مقیاس وسیع و حوزه پرداخت‌های کلان کشور، فعلاً مجوز خاصی صادر نشده است و بسیاری از کسب‌وکارها نگران فضای خاکستری موجود هستند.

وضعیت قانونی استخراج بیت کوین و ارزهای دیجیتال در ایران

استخراج بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری در ایران قانونی است؛ اما باید برای انجام آن از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت شود. استخراج ارزهای دیجیتال بدون مجوز از وزارت صمت، غیرمجاز و ممنوع اعلام شده است. همچنین، باید از وزارت نیرو برق مخصوص ماینینگ با تعرفه مشخص دریافت کرد.

استخراج به‌‌صرفه‌ بیت کوین از طریق دستگاه‌های استخراجی تحت عنوان ای‌سیک (ASIC) انجام می‌شود. این دستگاه‌ها وارداتی هستند.

تا پیش از تیر ماه ۹۸، اداره گمرک ایران واردات دستگاه‌های استخراج را ممنوع کرده بود و این دستگاه‌ها عمدتاً به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شدند. همین باعث شده بود که قانون حق ضبط و توقیف این دستگاه‌ها را داشته باشد.

اکنون امکان واردکردن دستگاه‌های استخراج به ایران وجود دارد؛ اما طبق گفته معاون گمرک، برای ترخیص دستگاه‌های استخراج هم اخذ مجوز از وزارت صنعت ضروری است.

در مورد آن دسته از دستگاه‌های استخراجی که قبلاً برچسب «قاچاق» خورده‌ یا توقیف شده‌اند، طبق اعلام انجمن بلاک چین ایران، افراد می‌توانند با خوداظهاری و پرداخت عوارض و جریمه دستگاه‌ها، نسبت به آزادسازی آنها اقدام کنند.

علی بابک‌نیا، دبیر کارگروه استخراج رمز ارز انجمن بلاکچین، درباره جزئیات طرح خوداظهاری گفت:

این طرح در قالب ۵ بند تهیه شده که طی آن وزارت صنعت متولی طرح خوداظهاری تجهیزات ماینر تعیین گردیده است. در بند دیگر آن قید شده است که دارندگان جواز تاسیس استخراج رمز ارز از وزارت صمت امکان بهره‌مندی از طرح را خواهند داشت و می‌توانند درخواست خود را از طریق سامانه بهین یاب مطرح نمایند. استخراج‌کنندگان پس از اعلام تعداد و نوع تجهیزات می‌بایست نسبت به پرداخت عوارض و حقوق گمرکی که متعاقبا برای هر دستگاه اعلام می‌شود، اقدام کنند و بعد از تأیید این مراحل این دستگاه‌ها به عنوان دستگاه‌های دارای مجوز و به صورت قانونی در فارم‌ها و سیستم استخراج رمز ارزها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بنابراین، استخراج ارزهای دیجیتال در ایران یک صنعت بوده و قانونی است؛ اما باید مجوزهای لازم را از وزارت صنعت و وزارت نیرو دریافت کرد؛ در غیر این صورت، سازمان‌های برق می‌توانند جلوی استفاده از برق را برای این فعالیت بگیرد و همچنین نیروی انتظامی حق ضبط دستگاه‌های استخراج را دارد.

سوالات متداول